Παρακολουθώντας τη συνέντευξη, όπως έγινε γνωστή από τα τοπικά ΜΜΕ, των τριών Υπουργών για το μεταναστευτικό – προσφυγικό πρόβλημα στη Χίο, χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια γίνεται αντιληπτό ότι δεν υφίσταται ο παραμικρός σχεδιασμός. Μάλλον περισσότερα ερωτηματικά προκύπτουν. Το γεγονός αυτό προκαλεί μέγιστη ανασφάλεια και ανησυχία, όχι μόνο για τα νησιά αλλά για τη χώρα. Για πολλούς από εμάς, που δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη στην (ανύπαρκτη) ικανότητα της Κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, δεν είναι κάτι νέο. Παράλληλα σε τέτοιας σοβαρότητας θέματα είναι δεδομένη η προσπάθεια να αντιμετωπιστεί με θετικό πνεύμα η όποια πρωτοβουλία. Δυστυχώς, όμως η μέχρι σήμερα κυβερνητική πρακτική αλλά και η ρητορική, μη εξαιρουμένης της συνέντευξης, στενεύει τα όποια περιθώρια.

Η διαπίστωση είναι κοινή: Το ζητούμενο είναι η διαχείριση του μεταναστευτικού – προσφυγικού, όχι η λύση. Η λύση για το προσφυγικό θα δρομολογηθεί με το τέλος του πολέμου. Το μεταναστευτικό στο σύγχρονο κόσμο των μεγάλων οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών ανισορροπιών πρακτικά δεν πρόκειται να σταματήσει.

Ο στόχος δυστυχώς δεν φαίνεται να είναι κοινός: Για όσους χρήζουν διεθνούς προστασίας (πρόσφυγες) γρήγορες και αποτελεσματικές διαδικασίες παροχής της. Εφόσον αυτοί οι πρόσφυγες ανήκουν στην κατηγορία φιλοξενούμενων στη χώρα, αναλογική κατανομή τους. Για τους μετανάστες και όσων απορρίπτεται η αίτηση ασύλου, αφενός η επιστροφή τους και αφετέρου ένα σαφές μήνυμα ότι δεν είσαι χώρα που μπορούν να έρθουν εύκολα. Στην παρούσα οικονομική συγκυρία και οι ίδιοι οι μετανάστες γνωρίζουν ότι η Ελλάδα δεν είναι ο καλύτερος προορισμός. Ο στόχος της Κυβέρνησης εξακολουθεί να είναι κατ’ ελάχιστο θολός.

Ο διαχειριστής κάθε προβλήματος χρειάζεται να έχει, τουλάχιστον, στοιχειώδη σχεδιασμό. Και αυτόν η Κυβέρνηση δεν τον έχει. Αντιμετωπίζει την κατάσταση «στο πόδι», όπως προκύψει την κάθε στιγμή.

Στην παρούσα φάση, σε ό,τι μας αφορά το κομβικό σημείο για τη λήψη αποφάσεων είναι το αν ισχύει ή όχι η συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας. Αυτή είναι δεδομένη - και δια της υπογραφής της Κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ - δεσμεύει τη χώρα. Στο κάθε ενδεχόμενο του ανωτέρω σημείου διαμορφώνονται οι άξονες πολιτικής οι αντίστοιχες δράσεις. Η συμφωνία όπως έχει επίσημα καταγραφεί, γιατί κάθε φορά που μιλά Υπουργός της Κυβέρνησης δημιουργούνται νέα ερωτηματικά!.

Προφανώς σε κάθε περίπτωση φυλάς αποτελεσματικά σύνορά σου, στην περίπτωσή μας τα υπαρκτά θαλάσσια σύνορα μας. Αξιοποιείς την Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή, την οποία πετύχαμε να δημιουργηθεί το 2008 και πρόσφατα άρχισε η επιχειρησιακή λειτουργία της. (Η παντελής έλλειψη αναφοράς στην Ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή από την κυβέρνηση, και πάλι ερωτηματικά δημιουργεί.) Διατηρείς το θέμα στην ΕΕ και ειδικότερα πρωτοστατείς στο να εφαρμόζονται από όλους τα συμφωνηθέντα. Σημειώνω ότι αντίστοιχα με εμάς η Ιταλία είναι επίσης στην πρώτη γραμμή του προβλήματος. Επιδιώκεις να υπάρχει αναβαθμισμένη και έμπρακτη εμπλοκή του διεθνούς παράγοντα που στην παρούσα φάση εκφράζεται με την παρουσία ΝΑΤΟικών δυνάμεων. Για την Κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ το να αναλαμβάνει απαραίτητες πρωτοβουλίες σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι εξαιρετικά δύσκολο καθώς έχει καταφέρει – και δυστυχώς και για τη χώρα – να μην θεωρείται σοβαρός και αξιόπιστος εταίρος. Πρόβλημα που δεν λύνεται με αποχαιρετιστήριες «επισκέψεις εργασίας». Τα παραπάνω είναι αναγκαίες προϋποθέσεις. Δυστυχώς η Κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει κανένα από αυτά στην ατζέντα της.

Με τη συμφωνία σε ισχύ, στην περίπτωση της Χίου αλλά και των άλλων νησιών, το ζητούμενο είναι η αποτελεσματική εφαρμογή της: Γρήγορη και δίκαιη διαδικασία απονομής ασύλου για όσους το δικαιούνται. Άμεση επιστροφή των υπολοίπων στην Τουρκία. Αυτό έχουμε συνυπογράψει. Επιμονή, ταυτόχρονα, στην εφαρμογή όσων οι ευρωπαίοι εταίροι έχουν δεσμευτεί. Η πρακτική να μην προχωρά η διαδικασία ποιον τελικά ευνοεί; Τη Χώρα, την Τουρκία, την ΕΕ, τους πρόσφυγες ή υποκρύπτει κάτι άλλο; Χρειάζεται να επανασχεδιαστεί και να απλοποιηθεί το σύστημα παροχής διεθνούς προστασίας, ώστε να μην είναι χρονοβόρο. Σήμερα έχει δύο διοικητικά στάδια και τελικά, όπως και είναι απολύτως ορθό, δικαστικό στάδιο. Δεν μπορεί να γίνεται αποδεκτή η χειρότερη ερμηνεία της συνθήκης ΕΕ – Τουρκίας, γιατί μέσω ερμηνείας φαίνεται να προκύπτει ότι οι επιστροφές γίνονται μόνο από τα νησιά. Η συμφωνία αναφέρεται στις διαδικασίες για όσους φθάνουν στα νησιά. Προφανώς και είναι ζητούμενο οι ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης. Άλλο όμως αυτό και άλλο η δημιουργία 2 και 3 δομών, ανεξαρτήτως πώς τις ονομάζουν κάθε φορά. Το ζητούμενο είναι η εξασφάλιση αντιμετώπισης των ροών, όπως προβλέπεται στη συμφωνία και όχι η επιδίωξη μπλοκαρίσματος των μεταναστών και των προσφύγων στα νησιά. Γιατί αυτό πράττουν. Πρακτική που δίνει λάθος μήνυμα και στο εσωτερικό και εν πολλοίς στο εξωτερικό. Πρακτική που δεν προβλέπεται, όσο είναι γνωστό από καμία συμφωνία! Προφανώς η προσπάθεια πρέπει να είναι αρνητικό ισοζύγιο στο κάθε νησί. Και αυτό όχι για ιδεοληπτικός λόγους, αλλά γιατί είμαστε παραμεθόριος με γείτονα, κατ’ ελάχιστο, απρόβλεπτο. Πάντως η συναίνεση σε αποτιμήσεις – και ακόμη χειρότερα – η αποδοχή λογικών για 20.000 θέσεις διαμονής στα νησιά δεν είναι αποδεκτή και είναι ένα λάθος μήνυμα σε πολλές κατευθύνσεις. Όταν η πρόβλεψη είναι μία νέα δομή «για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης» απαιτείται σαφήνεια στην περιγραφή της: Πόσες θέσεις θα έχει. Ποιο χρόνο θέλει να κατασκευαστεί. Πότε λειτουργεί. Ποιος τη διαχειρίζεται. Τι περιλαμβάνει. Πότε σταματά η λειτουργία των υπολοίπων. Πώς εξασφαλίζεται η μεταφορά των διαμενόντων στη Σούδα και τη ΒΙΑΛ, κοκ. Πολύ περισσότερο με «βεβαρυμμένο παρελθόν» ασυνέπειας, μόνο αν υφίστανται συγκεκριμένα και μετρήσιμα στάδια υπάρχει η δυνατότητα πειστεί κανείς. Προφανώς, η διαδικασία απειλής χρήσης βίας απέναντι στην τοπική κοινωνία είναι η μόνη που δεν χωρεί στη διαχείριση ειδικά αυτού του θέματος.

Παράλληλα, η δημιουργία ενός πλέγματος μέτρων ανακούφισης, πρέπει να είναι ουσιαστική. Μέτρα όχι μόνο οικονομικά, αλλά που να αφορούν στην υγεία, στην ασφάλεια, την τάξη, στην άρση της δυσφήμισης του νησιού εσωτερικά και εξωτερικά κα. Πάντως η πρόταση ενός ανύπαρκτου ειδικού αναπτυξιακού που περιλαμβάνει μια αφαλάτωση του δήμου και ένα άνοιγμα του δρόμου στο αεροδρόμιο, μόνο ως αστεία μπορεί να αντιμετωπίζεται!

Στην περίπτωση αυτή «δεν ψάχνει το ΕΣΠΑ» για δράσεις το Υπουργείο και ο Δήμος. Τις σχεδιάζεις! Προβλέπεις πηγές χρηματοδότησης. Αξιοποιείς κάθε διαθέσιμο πόρο. Αναζητάς νέους αν εφόσον δεν υπάρχουν. Ένα τέτοιο σχέδιο απαιτείται να διαρθρώνεται τουλάχιστον σε κάποιους βασικούς άξονες. Αναφέρω ενδεικτικά: Υποδομές. Προγράμματα για τις τοπικές επιχειρήσεις. Αντιμετώπιση ανεργίας. Προγράμματα προώθησης τοπικών προϊόντων. Μέτρα ενίσχυσης τουρισμού. Ενίσχυση δομών υγείας και περίθαλψης. Ασφάλεια – εσωτερική και εξωτερική - και τάξη. Μέτρα άρσης της δυσφήμησης του νησιού, συμπεριλαμβανομένων και δράσεων αντικειμενικής και γρήγορης πληροφόρησης.

Η δεύτερη εκδοχή της κατάρρευσης της συμφωνίας έχει σαφώς πιο δύσκολες επιλογές. Αμφιβάλλω αν η κυβέρνηση έχει σκεφτεί έστω κάποιες κινήσεις που είναι απαιτητές. Η αντιμετώπιση πιθανά αυξημένων ροών πρέπει να λαμβάνει υπόψη δύο καθοριστικούς παράγοντες: Τα κλειστά βόρεια σύνορα μας με ελάχιστες προοπτικές να ανοίξουν. Και ότι στους καταυλισμούς στην Τουρκία διαμένουν περί τα 2,5 εκατομμύρια πρόσφυγες. Είναι πιθανό λοιπόν να δημιουργηθεί μία ασφυκτική κατάσταση με απρόβλεπτες συνέπειες, αν η Τουρκία επιχειρήσει τη μεταφορά τους προς την Ευρώπη. Τις συνέπειες αυτές δεν τις αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα camp στα νησιά ή όπου αλλού στη χώρα. Αντιμετωπίζονται μόνο σε διεθνές επίπεδο με ουσιαστικά μέτρα και δράσεις για όποιον επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει το με αυτό τον τρόπο μεταναστευτικό. Σε κάθε περίπτωση ούτε τη μοίρα σου κλαίς, ούτε χρησιμοποιείς την πιθανή προοπτική κατάρρευσης της συμφωνίας ως απειλή, προς το εσωτερικό σου!

Μία ελάχιστα σοβαρή προσέγγιση σχεδιασμού θα ελάμβανε υπόψη τα παραπάνω και προφανώς πολλά περισσότερα που δεν μπορούν να αποτυπωθούν σε ένα άρθρο. Όμως φαίνεται ότι στην Κυβέρνηση στερούνται ακόμη και τη στοιχειώδη αλφαβήτα για δημιουργία σχεδιασμού. Την ανικανότητά τους δεν μπορεί πλέον να την πληρώνει η Χώρα και στην περίπτωσή μας η Χίος.

Γράφει: ο Καραχάλιος Χρήστος, Μέλος της ΠΕ της ΝΔ