Στην επιστολή (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 24.06.2023), με τίτλο «Η ληξιαρχική πράξη γέννησης της Δημοκρατίας, η Πολιόχνη της Λήμνου και το προϊστορικό Αιγαίο», η επιστολογράφος Δρ Βιβή Βασιλοπούλου, αφού αναφέρεται προλογικά στη συνήθως επαναλαμβανόμενη θέση ότι η Δημοκρατία γεννήθηκε στην Αθήνα, προσθέτει: «Ομολογώ ότι πριν από χρόνια είχα ακούσει ένα συνάδελφο αρχαιολόγο να μιλάει για βάσιμη “υποψία” ότι (η Δημοκρατία) γεννήθηκε σε άλλη σπουδαία πόλη της αρχαιότητας, αλλά δεν έχω στοιχεία ούτε και εξουσιοδότηση να μιλήσω σχετικά».
Επί της ως άνω ακριβολόγου ομολογίας και παραδοχής, ας μας επιτραπεί προς περαιτέρω διαφώτιση του θέματος να σημειώσουμε τα εξής:
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες επιγραφικές μαρτυρίες, η Δημοκρατία φαίνεται να πρωτοεμφανίστηκε στην αρχαία Χίο, η οποία κατά τον Θουκυδίδη (VIII, 40.1 και 45.4) υπήρξε «η μεγίστη των εν Ιωνία ξυμμαχίδων πόλεων», με τους κατοίκους της να λογίζονται ως οι «πλουσιώτατοι των Ελλήνων». Σε ενεπίγραφη βουστροφηδόν στήλη, γνωστή ως «κύρβιν» του Θολοποταμίου (χωριού της νήσου, όπου αυτή ανευρέθη το 1907), τοποθετούμενη χρονικά μεταξύ των ετών 575-550 π.Χ., και λογιζόμενη ως το αρχαιότερο συνταγματικό κείμενο, επί πλέον των λοιπών δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών, μνημονεύεται και «βουλή δημοσίη», συνιστώσα αντιπροσωπευτικό σώμα του χιακού δήμου, με τα μέλη της να εκλέγονται δια κλήρου ή ψηφοφορίας και να έχουν ευρύτατες και αναλυτικά εκτιθέμενες δικαιοδοσίες.
Βάσει των ως άνω στοιχείων, ήδη από τον προπερασμένο αιώνα οι μελετητές έχουν οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι γενέθλιος τόπος της Δημοκρατίας πρέπει να λογίζεται η Χίος, άποψη που διατυπώνει και ο καθηγητής της Πολιτικής Φιλοσοφίας David Held στο περισπούδαστο έργο του “Models of Democracy” (ελλ. έκδοση «Μοντέλα Δημοκρατίας», Αθήνα 2007, σελ 29), σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Φαίνεται ότι η πρώτη δημοκρατική πολιτεία εμφανίστηκε στα μέσα του έκτου π.Χ. αιώνα στη Χίο … ».
Κ.Ε.ΦΡΑΓΚΟΜΙΧΑΛΟΣ, PhD (Lond.)
Επ. Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων, π. Πανεπιστημιακός
*Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 8ης τρέχοντος.
