Η υγειονομική κρίση έφερε αλλαγές τόσο στις παγκόσμιες κοινωνικές και οικονομικές σταθερές όσο και σε βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους προγραμματισμούς σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, όπως κάθε κρίση, έτσι και αυτή αποτελεί και μια σημαντική ευκαιρία για το μέλλον του καθενός από εμάς, για το μέλλον του νησιού μας αλλά και για τη χώρα γενικότερα. Και επειδή μέλλον και ποιότητα ζωής θα πρέπει να είναι ταυτόσημες έννοιες, θεωρώ ότι θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο, αντί να επιμένουμε και να επαναλαμβάνουμε τα ίδια τετριμμένα λόγια και λάθη, να εστιάσουμε στο πλήθος προγραμμάτων και χρηματοδοτικών εργαλείων που μας παρέχονται και τα οποία μπορούν ακριβώς να αναβαθμίσουν την ποιότητα της ζωής μας κι επομένως και το ίδιο μας το νησί. Αδιαμφισβήτητα τα καθημερινά έργα είναι απαραίτητα, εξίσου όμως απαραίτητο είναι το όραμα και ο σχεδιασμός για τον τόπο μας. 

Και δε λείπουν οι ευκαιρίες. Έχουμε, λίγο ως πολύ, εξοικειωθεί όλοι με τις έννοιες των χρηματοδοτικών προγραμμάτων και η ενημέρωση δε λείπει: Το ΕΣΠΑ 2021-2027 για παράδειγμα προβλέπει για το Βόρειο Αιγαίο 373.000.000 Ευρώ. 

Η επιτάχυνση της απορρόφησης των ΕΣΠΑ τέθηκε εξ αρχής στο επίκεντρο των κυβερνητικών προτεραιοτήτων και η νέα αυτή στρατηγική δείχνει να αποδίδει: Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επίσημα διαθέσιμα στοιχεία (ΟΠΣ, 12/2020), η συνολική απορρόφηση των κονδυλίων έχει αυξηθεί σημαντικά (62%) σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Έχει ξεκάθαρα λοιπόν δημιουργηθεί ένα σταθερό πλαίσιο σχεδιασμού προς αυτήν την κατεύθυνση και σπάει πλέον το απόστημα που τόσο είχε κακοφορμίσει τα τελευταία χρόνια. Στο ίδιο πλαίσιο ευελπιστώ να αναπτυχθεί στρατηγικός σχεδιασμός για την υλοποίηση έργων πνοής, ώστε να καρπωθεί και η Χίος τα οφέλη τους, με τις ελάχιστες δυνατές οχλήσεις στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και με τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη, οικονομικά και άλλα, για την τοπική κοινωνία. 

Παρά την πανδημία που μαστίζει ολόκληρο τον πλανήτη, εδώ και περίπου 20 μήνες έχουμε μπει σε μια νέα εποχή, σε μια νέα τροχιά. Η χώρα μας κάνει σοβαρά βήματα προς τα μπρος. Είτε αφορά την ψηφιακή διακυβέρνηση, είτε την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια της οικονομίας, είτε την πράσινη μετάβαση, μεταξύ άλλων.

Θα σταθώ στο τελευταίο που μας ενδιαφέρει ως Χιώτες, δεδομένου ότι μέχρι το 2029 προετοιμάζεται η ενεργειακή διασύνδεση της Χίου με την ηπειρωτική Ελλάδα. Για τον τόπο μας αυτό είναι εμβληματικό έργο. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί η ενεργειακή θωράκιση του νησιού και θα ενισχυθεί η επέκταση των ΑΠΕ. Πρέπει να συνεκτιμήσουμε τόσο τις δυνατότητες-ευθύνες της Πολιτείας και των τοπικών αρχών όσο και τις δικές μας ως πολιτών, για να αναδειχθεί η νέα εποχή και στον τόπο μας.

Και συνεχίζοντας να μιλώ «πράσινα», θεωρώ ότι οι στοχευμένες διεργασίες ως προς την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας, την ανάπτυξη της διαλογής στην πηγή, την εκτροπή των βιοποδομήσιμων από τους χώρους ταφής, για να προχωρήσει αποτελεσματικότερα η ανακύκλωση, είναι και στο νησί μας απαραίτητες. Το ίδιο και η τοπική αξιοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Αναδασώσεων, προκειμένου να πετύχουμε την αποκατάσταση του φυσικού πλούτου του νησιού μας, που έχει πληγεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια.

Από την άλλη, πρέπει οπωσδήποτε να βρούμε έναν βιώσιμο τρόπο να διασυνδέσουμε την τοπική κοινωνία με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ώστε μέσα από αυτή τη συνεργασία να καταστήσουμε το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα πυλώνα ανάπτυξης του νησιού μας και πολλαπλασιαστή πρωτοβουλιών και δράσεων κυρίως με στόχο την ανάπτυξη νέων  γνωστικών πεδίων και αντικειμένων.

Πολλοί νησιωτικοί Δήμοι σχεδιάζουν ήδη την επόμενη ημέρα, με χειροπιαστές μελέτες, με ορθή κατανομή πόρων, με αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων και υπηρεσιών του Ελληνικού Δημοσίου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στη Χίο ωστόσο, αντί να ασχολούμαστε ενεργά με τον σχεδιασμό τέτοιων δράσεων και την εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων, οι οποίες θα φέρουν νέα πνοή στο νησί μας, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα βοηθήσουν στον επαναπατρισμό του ολοένα και φθίνοντος ντόπιου πληθυσμού, θα καθίσουμε, ως συνήθως, να βλέπουμε «τα τραίνα που φύγαν» (στη δική μας περίπτωση «τα πλοία», εφόσον στο παραλιακό σουλάτσο καταγράφεται υψηλή πολιτική καφενείου!), δηλαδή τα προγράμματα να περνούν αναξιοποίητα. Θα ομφαλοσκοπούμε και θα στρουθοκαμηλίζουμε κρυμμένοι στο καβούκι μικροπολιτικών σχεδιασμών, με την κουβέντα να περιστρέφεται, για να πω και ένα απτό παράδειγμα, γύρω από τις δομές φιλοξενίας των προσφύγων/μεταναστών.

Και εδώ είναι το μεγάλο αγκάθι γιατί εδώ φτάνει ο κόμπος στο χτένι: Το παραμύθι περί κλειστών δομών έχει καταρριφθεί από τα πλέον επίσημα χείλη, αυτά της Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ίλβα Γιόχανσον: “αυτές οι δομές δε θα είναι κλειστές, θα είναι ανθρώπινες και θα έχουν διαθέσιμους χώρους για οικογένειες και ευπαθή άτομα”

Πόσο πιο ξεκάθαρο να μας γίνει δηλαδή ότι στη δική μας περίπτωση αυτό το τρίπτυχο δυνατοτήτων-ευθυνών Πολιτείας, τοπικών αρχών και πολιτών που προανέφερα ως μηχανισμό δε λειτούργησε καν! Ο μόνος σχεδιασμός που φαίνεται να υπάρχει πλέον για τα νησιά μας περνάει μέσα από τη χρηματοδότηση του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος, με τη δημιουργία δομών και την πρόσληψη υπαλλήλων για την κάλυψη των αναγκών των δομών αυτών.

Μετά λύπης μου διαπιστώνω ότι, ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα σχεδιάζει σιγά σιγά τη νέα εκδοχή της για το μέλλον και ανακάμπτει, έστω και εν μέσω πανδημίας, το «όραμα» των κυβερνώντων - από κάθε θέση - για τη Χίο περιορίζεται σε ένα οικονομικό οικοσύστημα που θα στηρίζεται στο προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα, “πασπαλισμένο” βέβαια με τις συνηθισμένες εξαγγελίες των τελευταίων 30 ετών περί νέου αεροδρομίου  και νέου λιμένα. Αυτός είναι ο μοναδικός πυλώνας της ανάπτυξής της; Αυτή λοιπόν είναι η Χίος που ονειρευόμαστε για εμάς και τις επόμενες γενιές;

ΓΡΑΦΕΙ: Πρόδρομος Γ. Μανωλάκης