Με αφορμή την διανομή από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων για το σχολικό έτος 2017-2018 των φακέλων μαθήματος για τη διδασκαλία του μαθήματος των Θρησκευτικών στις τάξεις Γ΄ έως ΣΤ΄ του Δημοτικού, καθώς και σ’ όλες τις αντίστοιχες του Γυμνασίου και του Λυκείου (Γενικού και ΕΠΑΛ), βιώνουμε ως εκπαιδευτική κοινότητα το τελευταίο χρονικό διάστημα άλλο ένα επεισόδιο της διαμάχης, που εδώ και πολλά χρόνια έχει ξεσπάσει για το πώς πρέπει να γίνεται το μάθημα των Θρησκευτικών, για το ποιος θα το ‘’ελέγχει’’. Εδώ γίνεται μια πρωτίστως ιδεολογική και πολιτική μάχη και κατ’ επέκταση και παιδαγωγική.

Υπάρχει, λοιπόν, μια ‘’σχολή’’ η οποία υποστηρίζει ότι το μάθημα των Θρησκευτικών στα ελληνικά σχολεία πρέπει να έχει χαρακτήρα κατηχητικό, δηλαδή να έχει ως βασικό στόχο να μάθει καλύτερα – να διδαχθεί ο μαθητής την Ορθόδοξη χριστιανική πίστη, την οποία ακολουθεί η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών της Ελλάδας.

Ωστόσο, υπάρχει και η ‘’σχολή’’ εκείνη που θεωρεί ότι δεν πρέπει το μάθημα των Θρησκευτικών να έχει ως σκοπό να μάθει το μαθητή τι να πιστεύει, αλλά να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και να προσφέρει τις ευκαιρίες εκείνες για να αναπτύξουν οι μαθητές ικανότητες και επάρκειες – αλλά και διαθέσεις και στάσεις – που χαρακτηρίζουν τον θρησκευτικά εγγράμματο άνθρωπο, καλλιεργώντας παράλληλα την ηθική και κοινωνική του ευαισθησία.

Τα Νέα, λοιπόν, Προγράμματα Σπουδών για τα Θρησκευτικά των οποίων η εκπόνηση ξεκίνησε κατά το σχολικό έτος 2010-2011 επί Υπουργού Παιδείας κ. Άννας Διαμαντοπούλου εμφορούνται από τις αρχές και τις αξίες της δεύτερης ‘’σχολής’’. Παρουσιάζουν ένα μάθημα ανοικτό και πλουραλιστικό με γνωστικό και παιδαγωγικό χαρακτήρα. Ένα μάθημα, το οποίο είναι σύγχρονο. Στα προγράμματα λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις των καιρών, οι σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες των μαθητών, οι χριστιανικές παραδόσεις της Ευρώπης και οι άλλες θρησκείες. Το θρησκευτικό φαινόμενο προσεγγίζεται από τους μαθητές με τρόπο ερευνητικό, κριτικό, διαλεκτικό, πλουραλιστικό και με σεβασμό στην ετερότητα. Και, μάλιστα, έχουν την έγκριση για το περιεχόμενό τους από την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Ως εκπαιδευτικός Θεολόγος εδώ και δέκα χρόνια στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Χίου θεωρώ ότι δεν υπάρχει Θεολόγος Καθηγητής στα Γυμνάσια/Λύκεια ή Δάσκαλος στα Δημοτικά Σχολεία της Χίου, ο οποίος μπαίνει μέσα στην τάξη για να κάνει κατήχηση. Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να κάνουμε κατήχηση. Αυτό θεωρώ ότι είναι ‘’δουλειά’’ – υποχρέωση της Εκκλησίας προς τα βαπτισμένα μέλη της την Κυριακή στα κατηχητικά σχολεία. Άλλο το κατηχητικό της Κυριακής και άλλο το μάθημα που κάνουμε εμείς στην τάξη. Άλλωστε, η πίστη είναι πρωτίστως βίωμα, το οποίο, φυσικά, και δεν μπορεί να διαμορφωθεί μέσα σε μια σχολική τάξη. Οι μαθητές, μάλιστα, δεν θέλουν ο Θεολόγος Καθηγητής τους να μπαίνει στην τάξη με σκοπό να τους κατηχήσει, να τους επιβάλλει κάτι. Απαιτούν να εκφράζονται ελεύθερα για ένα ζήτημα π.χ αμβλώσεις και απεχθάνονται τις ‘’έτοιμες συνταγές’’.

Βασικοί στόχοι του μαθήματος θεωρώ ότι πρέπει να είναι η καλλιέργεια προβληματισμού των μαθητών πάνω σε υπαρξιακά ζητήματα και η όσο το δυνατόν πιο πλήρης ενημέρωσή - γραμματισμός τους με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους για τις θρησκευτικές παραδόσεις του τόπου μας και του πλανήτη γενικότερα. Επουδενί δεν πρέπει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα να επιτρέψει να αφεθεί το παιδί να πληροφορηθεί για το θρησκευτικό φαινόμενο από το διαδίκτυο και τους φανατικούς, γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος να αποκτήσει παρωπίδες, να το μάθει στραβά, να καλλιεργηθεί μέσα του η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός απέναντι στο γείτονά του, το συμμαθητή του κ. ά.

Τέλος, οι Χριστιανοί δεν έχουν θεωρώ και δεν πρέπει να έχουν τίποτα να φοβηθούν από τις αναφορές σε άλλες θρησκείες μέσα σα Νέα Προγράμματα Σπουδών για τα Θρησκευτικά. Άλλωστε, ο καλύτερος, κατά την γνώμη μου, Ορθόδοξος Αρχιερέας, ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος, Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας γράφει στο σύγγραμμα του Ίχνη από την αναζήτηση του Υπερβατικού τα εξής παρακάτω σχετικά: Η κατά το δυνατόν αντικειμενική σπουδή διαφορετικών πολιτισμών και των θρησκευτικών ιδεών που τους διαμόρφωσαν δεν απειλεί τη χριστιανική μας πίστη, ούτε υπονομεύει την Ορθόδοξη συνείδηση. Αντίθετα τη στηρίζει και την ευρύνει. Την κάνει πιο ανοικτή και νηφάλια στην κατανόηση του ‘’άλλου’’, του διαφορετικού, του παγκόσμιου. Περισσότερο ταπεινή και ευγνώμονα, εφόσον η χριστιανική μας πίστη δεν είναι δικό μας επίτευγμα, αλλά δώρο Θεού.

Γράφει: ο Κωνσταντίνος Γεωργ. Καρατζάς

Θεολόγος Καθηγητής – Μ. Α. Ιστορικής Θεολογίας