Πανηγυρικός λόγος στην επέτειο της απελευθερώσεως της Χίου εκφωνηθείς στον Ι. Καθεδρικό Ναό Μηνά, Βίκτωρος και Βικεντίου την 11η Νοεμβρίου 2017 από τον Παύλο Π. Καλογεράκη, επίτιμο Διευθυντή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης:

Σεβασμιώτατοι,

Σεβαστοί πατέρες,

Αξιότιμες Πολιτικές και Στρατιωτικές Αρχές,

Αγαπητοί συμπατριώτες,

Με τη βοήθεια του Θεού αξιωνόμαστε και φέτος να εορτάσουμε τα Ελευθέρια των Νησιών μας. Και πρέπον είναι, αφενός να φέρουμε στο νου μας τα γεγονότα και τους ήρωες των ημερών εκείνων εις «μνημόσυνον αιώνιον», αφετέρου να στοχαστούμε τη δική μας πορεία στα πλαίσια των κοινωνικών μας καθηκόντων.

Φθινόπωρο του 1912. Η Ελλάδα γράφει και πάλι μεγάλες και ολόχρυσες σελίδες της μακράς και δοξασμένης Ιστορίας της. Οι ελεύθεροι γιορτάζουν σε τούτο το εθνικό πανηγύρι και οι αλύτρωτοι παρακαλούν την Παναγιά.

Αναφερόμαστε συχνά στα 400 χρόνια της πικρής σκλαβιάς κάτω από τον απαίσιο ζυγό του απολίτιστου Οθωμανού, αλλά να μην μας διαφεύγει και το δράμα που έζησε για 200 χρόνια η πολυαγαπημένη μας Χίος με την  σκληρή Γενουατική κυριαρχία, όπως  και η τραγικά αβάσταχτη  ζωή  των προγόνων μας από την άγρια πειρατεία. Όλοι αυτοί ποδοπάτησαν  τον τόπο τούτον με σφαγές, διώξεις, πυρπολήσεις βιασμούς, εξορίες, κρεμάλες.

Πικραμένο, κουρασμένο, αποδεκατισμένο, καθημαγμένο Νησί, από τα πιο ταλαιπωρημένα του Αιγαίου.

Και στις 11 Νοεμβρίου του ‘12, σ’ όλη την πόλη μια φωνή χαράς και ενθουσιασμού ακούγεται. Μια φωνή αποτίναξης του φόβου, ενός πάνδημου προσκλητηρίου συμμετοχής:  «έρχονται – έρχονται…».

Και όπως τότε έτσι και σήμερα

Γλυκά το σήμαντρο τ’ Άγιου Μηνά χτυπά

Της λευτεριάς την ώρα

Μυριανθισμένη χώρα

Μέρα γιορτής των αγίων μεγαλομαρτύρων Μηνά , Βίκτωρος και Βικεντίου. Κυρίαρχο, ευλογημένο, ιστορικό ορόσημο  του τόπου μας. Η δύναμη του χρόνου μπορεί να είναι καταλυτική, αλλά τούτες οι υπέροχες ιστορικές στιγμές παραμένουν αξέχαστες,  αιώνια νέες. Όνειρα προαιώνια και πόθοι διακαείς εξεπληρώθηκαν. Το πιο μεγάλο δώρο που μπορούσαν να προσφέρουν οι άγιοι στους πιστούς.

Οι δρόμοι της πόλης μας η «Κουντουριώτου», η «Δελαγραμμάτικα»,  η «Δαμιανού» που όλοι ελεύθεροι περπατάμε εμείς σήμερα, τιμούν και θυμίζουν τους πρωταγωνιστές που μας  πρόσφεραν ως θείο δώρο την ελευθερία στο Νησί μας.. Είναι οι ελευθερωτές  που μας χάρισαν το ζωογόνο φως της πολυπόθητης ημέρας!

Και αυτή η ζείδωρος ελευθερία αναπήδησε από τα αποκαΐδια και τις στάχτες των σφαγών του 1822 που 90 χρόνια έκαιγαν νυχθημερόν τα σωθικά όλων όσων ζούσαν σ΄ αυτήν την ηρωική γη μα και όσων ήταν ξενιτεμένοι στα πέρατα της οικουμένης.

Η ελευθερία! Η βγαλμένη από τα κόκαλα των Ελλήνων τα ιερά, από το μαρτύριο του εθνομάρτυρα Πλάτωνα και των προκρίτων, από τα σπαθισμένα κρανία του Αγίου Μηνά και της Νέας Μονής. Από το ανθρωποσφαγείο του Μελανιούς!

Σαράντα μέρες μάχες παντού στο Νησί: Στον Κάμπο, στο Λιθί, στα Καρδάμυλα, στις Καρυές στο Πυτιός, στη Βολισσό, στους Αγίους Πατέρες, στον Άγιο Μάρκο. Όμως, ένα παραπάνω δάκρυ τιμής  οφείλουμε στους ήρωες της απόβασης στο Κοντάρι. Σε εκείνους οι οποίοι για την Ελευθερία πρόταξαν τα στήθη τους στο πυρ του εχθρού, στους,  κατά τον Ισοκράτη, «υπέρ της Ελλάδος προκινδυνεύσαντες». Όπως  και σε όσους έπεσαν υπέρ Πατρίδος στ΄ απόκρημνα, κοφτερά βράχια  στο δοξασμένο Αίπος.

Ο Ζιχνή Μπέης παραδίδεται.

Η εφημερίδα «Νέα Χίος» στις 15 Νοεμβρίου γράφει: «Ποία φωνή και ποία γλώσσα θα εξαρκέση εις εκδήλωσιν αισθημάτων χαράς και ενθουσιασμού;. Ποία χειρ και ποίος χρωστήρ θα δυνηθή να απεικονίση την συγκίνησιν και τας εκδηλώσεις λαού ευτυχήσαντος να αποκτήση την ελευθερίαν του;…»

Τους νεκρούς, τους Ήρωες, δεν τους ξεχνούμε!! Τους μνημονεύουμε, τους τιμούμε, μας καθοδηγούν. Αξιωματικούς και οπλίτες. Της πρώτης γραμμής αλλά και των  μετόπισθεν:  Χρυσολωράς από τη Λακωνία.  Ποθητός από την Αθήνα.  Οι Χιώτες συμπατριώτες μας από τα εθελοντικά σώματα, Κλέαρχος Χρύσης από τα Νένητα, Ιωάννης Γαλανούδης από τον Καταρράκτη, Χαρβάτης από το Βουνό. Ο Ρίτσος, ο Παστρικάκης,  ο Πέρρος, ο Στάικος,.  Τόσοι άλλοι!!

Τιμημένοι ήρωες όλοι όσοι αγωνίστηκαν για την Ελευθερία.

Διαβήκαν την πύλη της αθανασίας και νίκησαν τον θάνατο.

«Ο ήρωας στον θάνατο με θρήνους δεν θρηνιέται,

Αντίς για θρήνους και κλαυθμούς τον τραγουδούν γλυκά»

Και ο Ανδρέας Κάλβος  σε μια ωδή του για τον  νεκρό ήρωα που σε πρόχειρο τάφο κείται,  γράφει:  «…ο άνεμος ο σκληρός ας μη σκορπίσει το χώμα το μακάριο που σε σκεπάζει»

Για να ανακράξει ο Διονύσιος Σολωμός:

«κι έβλεπα τ’ άστρο τ’ ουρανού μεσουρανίς να λάμπει

και του γελούσαν τα βουνά, τα πέλαγα κι οι κάμποι

·κι ετάραζε τα σπλάχνα μου ελευθεριάς ελπίδα

κι εφώναζα: ω θεϊκιά, κι όλη αίματα Πατρίδα!

«Το μονάκριβό μου παιδί», γράφει σε επιστολή του ο πατέρας του ήρωα Ρίτσου στον τότε δήμαρχο Νικόλαο Κουβελά,  «εύρεν ό, τι εζήτει η ωραία του ψυχή, τον ένδοξον δια την μεγάλη μας πατρίδα θάνατον, εις το υπό τόσων μαρτυρικών αιμάτων ποτισμένο έδαφος της μυροβόλου πατρίδος σας».

Οι τάφοι των νεκρών μας μάς καθοδηγούν και η καθημερινή  ανάγκη επικύρωσης της εννοίας της Ελευθερίας,  μας χαρίζει την ουσία της ζωής σε τούτον τον ευλογημένο τόπο.

Διαβάζω κάτι το ιδιαιτέρως προφητικό από την εφημερίδα «Παγχιακή» της 16ης Νοεμβρίου 1912 σε άρθρο του Μιχαήλ Ζολώτα: «Δεν ονειρευόμεθα λοιπόν και ευρισκόμεθα εν εγρηγόρσει, ελεύθεροι πράγματι. Αλλ΄ η ελευθερία, η κτηθείσα, δέον να διατηρηθεί ίνα αποβεί πολυτρόπως λυσιτελής. Και ίνα τοιαύτη καταστή, απαιτεί θυσίας και πόνων αδιαλλάκτων και χρήματος μεθοδικώς δαπανωμένου».

Προφητικές σκέψεις από σώφρονες προπάτορες!!

Η ελευθερία θέλει αρετή και τόλμη όχι μόνο για να αποκτηθεί αλλά και για να διατηρηθεί. Η ουσία της δεν μπορεί να είναι άλλη από τον στοχασμό επί του ιδίου νοήματος της ελευθερίας για την οποία θυσιάστηκαν οι αγωνιστές. Η ελευθερία, σε καιρό ειρήνης, μπορεί να γίνει κατανοητή ως η κυριαρχία επί του εαυτού μας. Καταξιώνει ηθικά ανθρώπους και κοινωνικά σύνολα ακριβώς γιατί δεν νοείται ως ασυδοσία αλλά ως ανάληψη υποχρεώσεων. Απαιτεί την μεταλλαγή των ατόμων από την εγωκεντρική και την εγωιστική συμπεριφορά, σε κοινότητα εναρέτων πολιτών, ειλικρινώς αφοσιωμένων στο δημόσιο συμφέρον.

Ηθικό ακμαίο και  φιλότιμο, τα αναγκαία βασικά συστατικά της ψυχικής μας δύναμης για εμάς τους σημερινούς ελεύθερους πολίτες. Με  υπερηφάνεια για τους τιμημένους προγόνους και τους ήρωές μας . Και οφείλουμε να αντλούμε τη δύναμη της ζωής μας από τις αστείρευτες πηγές των ηρωικών παραδειγμάτων τους, από τα ανεξάντλητα φρέατα  του ζωογόνου ύδατος της πίστης και της ιστορίας μας.      

Η Χίος η αρχόντισσα, η δημοκρατική, η μαρτυρική, η καθαγιασμένη, η ναυκρατούσα, η ευλογημένη περιμένει σήμερα από εμάς να «πεθαίνουμε» κάθε μέρα για κείνην προοδεύοντας, ώστε να ζούμε όλοι μαζί αντάξια των προγόνων και να χαιρόμαστε το Θείο δώρο της Ελευθερίας!