Για το εάν θα έγραφα ή όχι το παρόν άρθρο βασάνισα πολύ τη σκέψη μου. Το έφερνα από εδώ, το έφερνα από εκεί, τελικά είπα μέσα μου: <<Το χρωστάς στη μνήμη ενός πραγματικού αντιστασιακού, αγωνιστή για την πατρίδα, πρέπει να τα πεις αυτά που νιώθεις>>. Έτσι και κάνω, θεωρώντας ότι <<φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δε η αλήθεια>> (Αριστοτέλης).

               Τον, αείμνηστο συμπατριώτη μας, αντιστασιακό Παναγιώτη (Πάνο) Καρασούλη γνώρισα από μικρό παιδί. Στη μνήμη μου βρίσκεται πάντοτε η μορφή του, όπως αυτή ταυτίζεται με τη μορφή κάθε Έλληνα πατριώτη, που πάνω από κάθε άλλη αρετή, σε μια δύσκολη για τον τόπο περίοδο, έβαλε την προάσπιση της πατρίδας και τον αγώνα για τη λευτεριά, τη δημοκρατία, την ισονομία και ισοπολιτεία, τη δικαιοσύνη που στηρίζεται στη βάση της λαϊκής ετυμηγορίας. <<Πατρός τε και Μητρός και των άλλων απάντων τιμιότερον εστίν η πατρίς>> (Πλάτων).

               Για τον αείμνηστο Πάνο Καρασούλη ευτύχησα να γράψω δυο λόγια τόσο όταν ο ίδιος ήταν εν ζωή όσο και μετά θάνατόν του. Το δε βιβλίο του <<Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή και Εθνική Αντίσταση>> είχα την ευκαιρία να το σχολιάσω δημόσια και τις δυο φορές που εκδόθηκε (τη δεύτερη φορά εκδόθηκε από το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Χίου, το 2006, οπότε και ήμουν μέλος του ΔΣ του), δημοσιεύσεις για τις οποίες και έλαβα σχετικό ευχαριστήριο μήνυμα του κυρίου Πάνου. Είχαμε κάνει μαζί ατέλειωτες κουβέντες τόσο για τα περί της Κατοχής χρόνια όσο και για τα μετέπειτα (διατηρώ στο αρχείο μου και μια απαντητική, ιδιόχειρη, επιστολή του -επί δικής μου-, περί του θανάτου του Ιάσονα Καλαμπόκα). Τον περιέβαλα πάντοτε με αγάπη, σεβασμό και βαθιά εκτίμηση. Με ιδιαίτερη δε χαρά πολλές Κυριακές (μετά τη Θ. Λειτουργία στην Παναγία Ευαγγελίστρια, όπου τακτικά εκκλησιαζόταν με τη σύζυγό του, επίσης αείμνηστη, Πόπη Χαβιάρα- Καρασούλη) παίρναμε έναν Ελληνικό καφέ για μισή ώρα περίπου και εκεί- επάνω στην κουβέντα-  γινόταν και η όποια ανταλλαγή σκέψεων υπήρχαν για διάφορα ζητήματα.

               Ο   κύριος Πάνος ήταν ένας συνειδητά δημοκρατικός άνθρωπος. Ιδεολογικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι, <<ανήκε στο κέντρο>>. Ο ίδιος, συνεργάτης του Ιάσονα Καλαμπόκα (αξιωματικού –ανθυπολοχαγού– του Ελληνικού Στρατού στην Κατοχή), υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό στη Μ. Ανατολή και αλλού και μετέπειτα στη Χίο (ως ασυρματιστής) συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση, στο Ε.Α.Μ. Χίου. Για όσους πιθανόν δεν γνωρίζουν, πρέπει να πούμε ότι, το Ε.Α.Μ. Χίου ένωσε 3-4 Οργανώσεις της Χίου που μάχονταν τον τύραννο εχθρό και δεν ήταν Όργανο προσκείμενο σε συγκεκριμένο κομματικό σχηματισμό. Το ΕΑΜ Χίου απαρτίστηκε από τις εξής Οργανώσεις: 

Αντιφασιστική Οργάνωση. Δημιουργήθηκε αμέσως μετά την πτώση του Αλβανικού μετώπου, εκ των δύο εκτοπισθέντων από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου Χιωτών, τον Γιάννη Αμπαζή και τον Νίκο Κοντολέοντα -Μπουρέκα, με τη συμμετοχή των Αντώνη Γλύκα, Γιώργη Μαυράκη, Γιάννη Ψωμαδάκη, Γιώργη Σπυράκη και άλλων. Αυτοί ανήκαν καθαρά στο χώρο της Αριστεράς.

Φιλική Εταιρεία. Ξεκίνησε σαν παράρτημα της αντίστοιχης οργάνωσης των Αθηνών, τον Οκτώβρη του 1941, από τον εφοριακό Δημήτρη Καλδή, με τη συνεργασία των Ανδρέα Λοΐζου, Γιάννη Οικονόμου, Μιχάλη Παραδείση, Μανώλη Κάβουρα, Κώστα Παϊδούση και άλλων. Είχε σοσιαλδημοκρατικές κατευθύνσεις.

Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (Ε.Δ.Ε.Σ.). Ξεκίνησε, επίσης, ως παράρτημα της οργάνωσης των Αθηνών (του Στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα) την άνοιξη του 1942, από τον Πρόεδρο της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου ιατρό Γιώργο Σταγκούλη, με αρχικούς συνεργάτες του τους ιατρούς Μιχάλη Νύχα και Θόδωρο Πασπάτη, τον τραπεζικό Απόστολο Αμύγδαλο και τον στρατιωτικό Ηλία Καναβούτση (Σε αυτή την οργάνωση είχε δραστηριοποιηθεί και ο παππούς μου, ιατρός Γεώργιος Ηλ. Θεοτοκάς, από το Πυργί, όπου ανέπτυξε αντιστασιακή δράση στην περιοχή των Μαστιχοχωρίων της Ν. Χίου, ήδη από το 1941, επικεφαλής οργάνωσης στο Πυργί ως έφεδρος Ανθυπίατρος).

Αγροτικό Κόμμα Ελλάδος: Στη Χίο εκπροσωπείτο από τον Γιώργο Μαύρο και τον Γιώργο Στρουμπή (δικηγόρο-αδελφό του Αντιστασιακού Μητροπολίτη, Ιωακείμ Στρουμπή).

Ο Μητροπολίτης Χίου Ιωακείμ Στρουμπής, με πλειάδα Ιερέων, Διακόνων και Μοναχών. Ιδιαίτερα μνημονεύω τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Παναγιάς Μυρτιδιωτίσσης (Μυρσινιδίου), Αρχιμανδρίτη π. Αμβρόσιο Μίχαλο και τους Μοναχούς της Μονής για την προσφορά τους στην πατρίδα και την Εθνική Αντίσταση.

               Αυτός ήταν και ο λόγος που, όταν απελευθερώθηκε η Χίος (Σεπτέμβριος 1944) είχαμε ομαλή έκβαση στη διακυβέρνηση του τόπου, λόγω της αρμονικής συνύπαρξης και δραστηριοποίησης ανθρώπων πατριωτών από τον ευρύτερο δημοκρατικό χώρο και όχι από έναν κομματικό-πολιτικό φορέα. Αντίθετα, σε άλλα μέρη της Ελλάδος (και μάλιστα ακόμη και σε νησιά, π.χ. στη γειτονική Λέσβο) δεν υπήρξε ομαλή μετάβαση της διοίκησης από τον Υπουργό της μετακατοχικής κυβέρνησης του Γ. Παπανδρέου, Γεώργιο Μπουρδάρα, Γενικό Διοικητή Νήσων Αιγαίου και καθυστέρησε η επιβολή της δημόσιας τάξης. Στη Χίο, ανέλαβε τη Νομαρχία ο Ανδρέας Λοίζος, το Δήμο ο Απόστολος Αμύγδαλος, τον Στρατό ο Αντισυνταγματάρχης Ηλίας Καναβούτσης, την Αστυνομία ο Αντώνης Γλύκας, το Λιμεναρχείο ο Διαμ. Καραγγιουλές, κλπ., με αποτέλεσμα να συναποφασίζουν οι πατριώτες συλλογικά και όχι να ενεργούν πολιτικά ή σύμφωνα με τις προσωπικές τους πεποιθήσεις-ιδεολογίες.

               Θα με ρωτήσει κάποιος: Γιατί τα λες όλα αυτά; Απαντώ: Τα λέω, με αφορμή την έκδοση του –νέου– βιβλίου του αείμνηστου Πάνου Καρασούλη με τίτλο <<Ημερολόγια Ασυρμάτου: Μνήμες Ιστορίας, Μνήμες Ζωής>>, (μια λαμπρή και εξαίρετη έκδοση, με εθνική και ιστορική σημειολογία), που πρόσφατα ήλθε στη δημοσιότητα. Τα λέω διότι, ως διαπίστωσα, κάποιος κομματικός σχηματισμός επιχειρεί να οικειοποιηθεί την Εθνική Αντίσταση, ωσάν να ήταν μόνο κατόρθωμα των ανθρώπων με συγκεκριμένη κομματική προέλευση. Συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα επινόησε την ίδρυση συλλόγων, τα τελευταία χρόνια, ώστε να καπηλευθεί ανά την Ελλάδα τις εθνικές επετείους και τους εορτασμούς της Εθνικής Αντίστασης. Όμως, εμείς δεν θέλουμε μορφώματα που αναπαράγουν τον εθνικό διχασμό και ξύνουν πληγές του παρελθόντος –είτε είναι αριστερής, είτε δεξιάς προέλευσης– όταν ξένες δυνάμεις έβαζαν αδέλφια να στρέφονται κατά των αδελφών τους.

               Παντού, αλλά κυρίως εδώ, στη Χίο, η Εθνική Αντίσταση ήταν συλλογική και την απετέλεσε ο αγώνας ανθρώπων εξ όλων των πολιτικών παρατάξεων (πλην των δοσίλογων και των αρνητών της πατρίδας, της ελευθερίας και της δημοκρατίας). Από εκεί και πέρα, ουδείς κομματικός φορέας έχει το δικαίωμα να καπηλεύεται και να προσπορίζεται τη δράση δημοκρατικών ανθρώπων ταυτίζοντάς τους με τα ίδια (πολιτικά Κόμματα).

               Ο Πάνος Καρασούλης και όλοι οι γενναίοι δημοκρατικοί αντιστασιακοί και πολεμιστές ανήκουν στον Ελληνικό λαό και το πάνθεον των αθανάτων της Ελληνικής ιστορίας. Σε κανένα κομματικό μηχανισμό ή απογόνους κομματικών μηχανισμών.

               Τα βιβλία, με τις θαρραλέες και αψευδείς μαρτυρίες του Πάνου Καρασούλη δεν πρέπει να λείπουν από κανένα χιώτικο σπίτι, και τα χιωτόπουλα να διδάσκονται διαρκώς απ΄αυτά τα ανδραγαθήματα των προγόνων τους, ώστε να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι και να μιλάμε ελεύθερα.

               Σύλλογοι μπορούν να ιδρυθούν πολλοί, όπως π.χ. απογόνων και φίλων της Εθνικής Αντίστασης- Χίου, της ΕΑΜικής Αντίστασης, του Ε.Δ.Ε.Σ., των Πολεμιστών του Αλβανικού Μετώπου, των Αγωνιστών της Μέσης Ανατολής, των Ριμινιτών, των Ιερολοχιτών (για όσους δεν γνωρίζουν, περίπου 1.500 ήσαν οι Χιώτες Ιερολοχίτες και Ριμινίτες), των Αναπήρων και Θυμάτων Πολέμου, κ.α. 

Αυτοί, οι αγωνιστές και ήρωες, όλοι μαζί, καθένας από τη δική του σκοπιά και το δικό του μετερίζι, λευτέρωσαν τον τόπο από τον κατακτητή. Κανένα πολιτικό Κόμμα !-

Του Γιώργου Φωτ. Παπαδόπουλου